Τί έτρωγαν οι Αρχαίοι Έλληνες- Το μενού σε έναν βασιλικό γάμο της Μακεδονίας

Πλούσια εδέσματα με πάπιες, χήνες, πουλερικά,  αγριογούρουνα και περίτεχνο ψωμί Καππαδοκίας συνήθιζαν να απολαμβάνουν οι αρχαίοι Έλληνες, που είχαν την τιμή να παραβρεθούν  καλεσμένοι σε βασιλικούς γάμους. Μάλιστα είχαν την τύχη να τρώνε με … χρυσά κουτάλια, που τους πρόσφερε ο βασιλέας οικοδεσπότης μαζί με άλλα πανάκριβα δώρα που άξιζαν μια ολόκληρη περιουσία.

Οι γάμοι στην αρχαία Ελλάδα γίνονταν όλοι κατά τον Ιανουάριο, γι αυτό και ονομαζόταν μήνας «γαμηλιώνας». Λεπτομέρειες για τα εδέσματα που προσφέρονταν στους καλεσμένους αναφέρει ο Στράβων,  ο οποίος περιγράφει με λεπτομέρειες το συμπόσιο ενός πλούσιου γάμου στην Μακεδονία. Τις άκρως ενδιαφέρουσες πληροφορίες παραθέτει η ξεναγός, ιστορική ερευνήτρια και πρόεδρος των Φίλων του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης κ. Ευγενία Κούκουρα. Σύμφωνα με την ίδια, σε αρχαία κείμενα γίνεται λόγος για τον Αθήναιο, ιστορικό και φιλόσοφο από την Αθήνα, ο οποίος διατηρούσε σχολή μαγειρικής και είχε συγγράψει και 15 βιβλία με συνταγές. «Κατά τις καλοκαιρινές διακοπές ο Αθήναιος ανέθεσε στους μαθητές του να περιγράψουν το καλύτερο συμπόσιο στο οποίο θα είχαν την ευκαιρία να παραβρεθούν. Ένας εξ αυτών επισκέφθηκε τη Μακεδονία, διότι ήταν καλεσμένος στο γάμο του πλούσιου Βασιλιά Κάρανου στην Αιγαιάδα ή Εδέασσα, στην σημερινή Έδεσσα και από εκεί αντλούμε πολύτιμα στοιχεία σχετικά με τα έθιμα και τη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων στους γάμους βασιλικών και πλουσίων οικογενειών» επισήμανε η κ. Κούκουρα.

 Βρισκόμαστε στον 2^ο αιώνα μ.Χ. και η Μακεδονία ήταν ομόσπονδο κράτος που αποτελούνταν από μικρά βασίλεια, με οικογενειακούς βασιλείς και δυναστείες που έπαιρναν το θρόνο με κληρονομικό δικαίωμα. Ο μαθητής ήταν μεταξύ των 20 προσκεκλημένων , που έλαβαν μέρος στο πάρτι εργένηδων,  αλλά και στο γαμήλιο δείπνο που παρέθεσε προς τιμήν τους ο Βασιλιάς Κάρανος.

Το βασιλικό μενού στο γάμο του Κάρανου

Μόλις οι καλεσμένοι ξάπλωσαν στα ανάκλιντρα δόθηκε σε όλους από ένα  ασημένιο πλατύ ποτήρι ως δώρο και άρχισε το γλέντι … διαρκείας. Όταν καταναλώθηκε το κρασί που περιείχε προσφέρθηκε στον καθένα μια χάλκινη πιατέλα (κατασκευής Κορίνθου) ένα ψωμί ίσου πλάτους με αυτήν, συνοδευόμενο από ψητές πάπιες, φασιανούς και χήνα. Οι προσκεκλημένοι μόλις κατανάλωναν το φαγητό έδιναν τις πανάκριβες πιατέλες και όλα τα δώρα στους δούλους τους, που τους ακολουθούσαν και κάθονταν ακριβώς από πίσω τους, προκειμένου να μεταφέρουν όλον τον πλούτο στις άμαξες. Ακολούθως την εμφάνισή τους έκαναν ασημένιες πιατέλες, που κάθε μια περιείχε ένα μεγάλο ψωμί, και περίτεχνα μαγειρεμένες χήνες, κατσικάκια, λαγούς, περιστέρια, τρυγόνια, πέρδικες και κάθε είδους πουλερικό.

«Τα συμπόσια στην αρχαία Ελλάδα, ως γνωστό, διαρκούσαν τρεις ημέρες και το καλομαγειρεμένο φαγητό προσφερόταν στους καλεσμένους με αφθονία και σε τεράστια ποικιλία» υπογράμμισε η κα Κούκουρα. «Ο μαθητής του Αθήναιου περιγράφει ακολούθως την εμφάνιση μιας ασημένιας επιχρυσωμένης πιατέλας με μεγάλο πάχος, ώστε να μπορεί να συγκρατεί το βάρος ενός καλοψημένου αγριογούρουνου. Ήταν τοποθετημένο με την κοιλιά προς τα επάνω και είχε γέμιση από ψητές τσίχλες, πάπιες και συκοφάγους. Ήταν γαρνιρισμένο με κρόκους αυγών, στρείδια και χτένια, και τα γευστικά εδέσματα σερβιρίστηκαν ζεστά στα πιάτα σε κάθε προσκεκλημένο, και όλοι τα απήλαυσαν μετά … οινοποσίας».

Το επόμενο γεύμα περιλάμβανε κατσικάκι βραστό και αυτή τη φορά με τα πιάτα προσφέρθηκαν χρυσά κουτάλια. Το φαγητό συνοδεύτηκε από θασίτικα κρασιά σε μεγάλα ποτήρια. Σερβιρίστηκαν επίσης ψάρια ψητά απ’ όλα τα είδη μαζί με τα περίφημα  καππαδοκικά ψωμιά.

Πανάκριβα χρυσά δώρα και  …οινοποσίες

Εκτός από το πλούσιο σε εύγεστα εδέσματα μενού, ο Βασιλιάς Κάρανος ιδιαίτερα γενναιόδωρος, στεφάνωσε κάθε προσκεκλημένο με χρυσά διαδήματα, στεφάνια από λουλούδια, και χάρισε ζεύγη χρυσών και ασημένιων ληκύθων γεμάτα μύρο, εν μέσω παραστάσεων γυναικών θαυματοποιών που πρόσφεραν μαγικό θέαμα με φωτιές και σπαθιά, ενώ αυλητρίδες μουσικοί και τεχνίτριες Ρόδιες έπαιζαν μελωδίες με το μουσικό όργανο σαμβίκη.

Ιδιαίτερη αναφορά στα Συμπόσια του Αθήναιου γίνεται στον Πρωτέα, συγγενή της τροφού του Μεγαλέξανδρου, Λανίκης, ο υιός της  οποίας ο Κλείτος ήταν επιστήθιος φίλος του Μεγάλου Στρατηλάτη. Ο Πρωτέας εντυπωσίασε τον Βασιλιά καθώς κατάφερε να καταναλώσει το περιεχόμενο ενός μεγάλου σκύφου λέγοντας: «Αυτός που πίνει πάρα πολύ, θα ευχαριστηθεί και πάρα πολύ», με τον Κάρανο να του απαντά: «Αφού πρώτος ήπιες, πάρε ως δώρο και τον σκύφο. Αυτό θα είναι και το βραβείο για τον καθένα που θα πιεί». Ωστόσο, στο τέλος δεν άφησε κανέναν χωρίς δώρο, ανεξαρτήτως … επιδόσεων στο ποτό.

Εριμάνθεια αγριογούρουνα και … εντυπωσιακά θεάματα

Χορωδία εκατό ατόμων έκανε εντυπωσιακή είσοδο τραγουδώντας τον γαμήλιο ύμνο, ενώ οι χορεύτριες ήταν ντυμένες άλλες ως Νηρηίδες και άλλες ως Νύμφες. Πλησιάζοντας στην κορύφωση του συμποσίου, εριμάνθεια αγριογούρουνα μοσχοβολούσαν πάνω σε χρυσόδετες πιατέλες, περασμένες σε ασημένια κοντάρια, τις οποίες έφερναν κοντά σε κάθε καλεσμένο για να σερβιριστεί. 

Οι σάλπιγγες ήχησαν προαναγγέλλοντας ότι αρχίζει το τελευταίο μέρος του δείπνου, όπως συνηθιζόταν στα Μακεδονικά Συμπόσια. Ο Βασιλιάς Κάρανος ήπιε σε μικρό ποτήρι αυτή τη φορά και το ίδιο έκαναν και οι προσκεκλημένοι. Η παρουσία του γελωτοποιού Μανδρογένη απόγονου του Στράτωνος του Αττικού σκόρπισε γέλια και ατέλειωτη ευφορία, όπως και ο χορός με την ηλικιωμένη σύζυγό του, ενώ τα τελευταία εδέσματα έκαναν την εμφάνισή τους σε τραπέζια γεμάτα με επιδόρπια και ξηρούς καρπούς, όλα σερβιρισμένα σε πλεκτά καλάθια στολισμένα με ελεφαντόδοντο. Γλυκίσματα κάθε είδους κρητικά, αττικά και σαμιώτικα ήταν ο υπέροχος «επίλογος» αυτού του τρικούβερτου πάρτι εργένηδων.

Οι προσκεκλημένοι ήταν όχι απλά τυχεροί που παραβρέθηκαν στο αξέχαστο συμπόσιο, αλλά κατάφεραν να αλλάξουν και τη μετέπειτα ζωή τους. Φόρτωσαν τις άμαξές τους με τα πανάκριβα χρυσά δώρα που έλαβαν από τον Βασιλιά και τα εξαργύρωσαν, για αγορά σπιτιών, χωραφιών, αλλά και στην απόκτηση δούλων.