Η κρυοσυντήρηση ωαρίων για λόγους κοινωνικούς, γίνεται πλέον κανονικά και με το …Νόμο

 Τώρα οι γυναίκες είναι νομικά κατοχυρωμένες να διαφυλάξουν τα ωάρια τους, μέχρι να σπουδάσουν, να βρουν εργασία ή και να γνωρίσουν τον άνδρα της ζωής τους 

Η γυναίκα στη… λεωφόρο της αναπαραγωγικής αυτονομίας 

Η κατοχύρωση με Νόμο της κρυοσυντήρησης ωαρίων για λόγους κοινωνικούς είναι πλέον γεγονός στη χώρα μας. Μέχρι σήμερα η μέθοδος εφαρμοζόταν συνήθως σε γυναίκες με προβλήματα υγείας, που ήθελαν να προστατέψουν τα ωάριά τους από δύσκολες θεραπείες (π.χ. ακτινοβολίες, χημειοθεραπείες κ.α.) και στη συνέχεια να τα χρησιμοποιήσουν μετά την αποθεραπεία τους. Με το νέο Νόμο που τέθηκε σε ισχύ από τον Μάιο του ‘22, οι κοπέλες θα μπορούν να επιλέγουν την κρυοσυντήρηση, διότι, είτε δεν είναι ακόμη έτοιμες για τη δημιουργία οικογένειας,  είτε για λόγους σπουδών και επαγγελματικής αποκατάστασης, ή κι ακόμη, καθώς τα χρόνια περνούν, αργεί να εμφανιστεί στη ζωή τους ο ιδανικός σύντροφος που αναζητούν, και τα ωάριά τους δυστυχώς δεν μπορούν να … περιμένουν. 

Ο κορυφαίος καθηγητής μαιευτικής- γυναικολογίας και ανθρώπινης αναπαραγωγής του ΑΠΘ κ. Βασίλης Ταρλατζής (MD, PhD, FRCOG-hon) από τους πρωτοπόρους της εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα, χάρισε στη χώρα μας το 1987, μαζί με ομάδα συναδέλφων του, το πρώτο “παιδί του σωλήνα”, με τη διαδικασία της μεθόδου να έχει εξ΄ ολοκλήρου πραγματοποιηθεί σε ελληνικά εργαστήρια για πρώτη φορά στη χώρα μας. Ως ειδήμων που παρακολουθεί στενά όλες τις εξελίξεις στον τομέα του, εδώ και 38 χρόνια, και έχει διατελέσει μέλος νομοπαρασκευαστικών επιστημονικών επιτροπών του υπουργείου υγείας, μιλώντας στο “Α&Ω της Υγείας” εξήγησε διεξοδικά τις σημερινές αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τη νέα αυτή κατάκτηση των γυναικών.

«Αποφασίστηκε η τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου που ρυθμίζει βασικά θέματα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και ένα από αυτά είναι ότι πλέον επιτρέπει την κρυοσυντήρηση ωαρίων για λόγους κοινωνικούς» υπογράμμισε ο ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ κ. Βασίλειος Ταρλατζής. «Όταν μιλάμε για κοινωνικούς λόγους εννοούμε ότι πολλές κοπέλες δεν είναι έτοιμες να δημιουργήσουν οικογένεια, όταν είναι ακόμη σε νεαρή ηλικία  20 έως 30 ετών, τότε που οι συνθήκες είναι καλύτερες για την επίτευξη εγκυμοσύνης, με αποτέλεσμα να φοβούνται ότι περιμένοντας να έρθει η ώρα, τα ωάριά τους θα μειώνονται, όπως είναι φυσιολογικό ή επίσης ενδέχεται να παρουσιάζουν χρωματοσωματικές ανωμαλίες. Άρα, θέλουν να φυλάξουν ωάρια της βέλτιστης αναπαραγωγικής ηλικίας τους, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν εάν και όταν τα χρειαστούν».

 Η νέα και πιο αποτελεσματική μέθοδος κρυοσυντήρησης ωαρίων 

Αυτή η μέθοδος, όπως διευκρίνισε ο καθηγητής κ. Ταρλατζής «δεν προβλεπόταν από το Νόμο, ούτε τον αρχικό ούτε τον μεταγενέστερο (τον 3089 και τον 3305 αντίστοιχα), διότι τότε δεν υπήρχε επιτυχής μέθοδος κρυοσυντήρησης των ωαρίων. Αυτό επιτεύχθηκε τα τελευταία χρόνια, δεδομένου ότι με τη μέθοδο που ονομάζεται «υαλοποίησις», ως μετάφραση του vitrification, μπορούμε να κρυοσυντηρήσουμε τα ωάρια  με μεγάλη επιτυχία και με υψηλό ποσοστό επιβίωσης μετά την απόψυξη, γεγονός που μας δίνει  αντίστοιχα υψηλά ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης.  Άρα, με τη μέθοδο αυτή μπορούμε επιτυχώς να καταψύξουμε ωάρια τα οποία να χρησιμοποιήσουν οι γυναίκες όταν τα χρειαστούν. Αδιαμφισβήτητα, η μέθοδος αυτή προάγει περαιτέρω την αυτονομία της γυναίκας, διότι «παγώνει τον χρόνο» της ηλικίας που θεωρείται η καταλληλότερη για την αναπαραγωγή».. 

Πρόκειται για την δεύτερη μέθοδο που προάγει την αναπαραγωγική αυτονομία της γυναίκας, μετά το αντισυλληπτικό χάπι, που της παρείχε την δυνατότητα να αποφεύγει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη σε μια φάση της ζωής της, κατά την οποία δεν είναι έτοιμη να μείνει έγκυος.

 Σήμερα της παρέχεται η ευκαιρία να διατηρήσει τα βέλτιστα ωάρια που παράγονται στην νεαρή ηλικία, χαρίζοντάς της αυτονομία για κάποια χρόνια, προκειμένου να σχεδιάσει τη ζωή της, τις σπουδές της, να βρει εργασία και στη συνέχεια να κάνει τη δική της οικογένεια. 

Ποια είναι η ιδανική ηλικία για τη μητρότητα 

Σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Ταρλατζή, η καλύτερη αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας είναι από τα 20 έως τα 35 χρόνια, χωρίς να αποκλείεται ότι η περίοδος αυτή μπορεί να διαρκέσει και περισσότερο. Ωστόσο,  αδιαμφισβήτητη  αλήθεια αποτελεί το γεγονός, ότι οι πιθανότητες μειώνονται όσο μεγαλώνει η ηλικία. «’Οταν κρυοσυντηρηθούν τα ωάρια, ο χρόνος γι αυτά παγώνει. Και μετά από πέντε και δέκα χρόνια να χρησιμοποιηθούν έχουν τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες των ωαρίων της ηλικίας, που είχε μια γυναίκα, όταν τα κατέψυξε. Δεν τα επηρεάζει δυσμενώς η πρόοδος του χρόνου και της ηλικίας. Άρα, αυτό αποτελεί μια σημαντική κατάκτηση για τις γυναίκες και γι αυτό το λόγο ήταν πολύ σωστή η απόφαση να κατοχυρωθεί νομοθετικά αυτή η μέθοδος». 

Στο παρελθόν η κρυοσυντήρηση γινόταν βάσει νόμου, όμως προβλεπόταν κυρίως για τις περιπτώσεις κατά τις οποίες συνέτρεχαν σοβαροί λόγοι υγείας.. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα -τόνισε-  ήταν  οι περιπτώσεις κατά τις οποίες γυναίκες που έπασχαν από κάποια κακοήθεια, προχωρούσαν στη συγκεκριμένη μέθοδο, πριν αρχίσουν τις θεραπείες, προκειμένου να προστατέψουν τα ωάρια τους και να τα χρησιμοποιήσουν αργότερα. «Αξίζει να σημειωθεί ότι λίγες δεκαετίες νωρίτερα,  οι γιατροί  για να προστατέψουν τις ωοθήκες από τις ακτινοβολίες τις μετέθεταν πίσω από τη μήτρα, για να μην υποστούν καταστροφή ή αλλοιώσεις. Με τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα όμως δεν μπορεί να ληφθεί καμία προστασία, διότι κυκλοφορούν στο αίμα και φτάνουν στις ωοθήκες. Βεβαίως κάποιοι δοκιμάζουν μια νέα θεραπεία προς την κατεύθυνση αυτή, όμως τα αποτελέσματα δεν είναι τόσο καλά. Σήμερα δίδεται η ευκαιρία για τις γυναίκες  να προστατέψουν τη γονιμότητά τους φυλάσσοντας  ωάρια, πριν ξεκινήσουν τον κύκλο χημειοθεραπειών ή γονιμοποιημένα ωάρια σε περίπτωση που είναι παντρεμένες». 

Ποια είναι η διαδικασία της κρυοσυντήρησης ωαρίων

Αρχικά, μια κοπέλα που επιθυμεί να προχωρήσει στη μέθοδο της κρυοσυντήρησης, θα πρέπει να απευθυνθεί σε μια από τις μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, υπάρχουν πολλές και καλές στη χώρα μας, προκειμένου να συζητήσει πώς να προχωρήσει σε αυτή τη μέθοδο. «Η διαδικασία είναι ανάλογη με αυτή της εξωσωματικής γονιμοποίησης» όπως αποκάλυψε ο καθηγητής κ. Ταρλατζής.  «Στο πρώτο στάδιο γίνεται διέγερση των ωοθηκών, ώστε να μπορέσουμε να λάβουμε περισσότερα ωάρια, κατόπιν γίνεται ωοληψία όπως και στην κλασική εξωσωματική. Μετά τη λήψη τους, τα ωάρια καταψύχονται με τη μέθοδο που σας ανέφερα της ’’υαλοποίησης’’ και φυλάσσονται με το όνομα της γυναίκας και για όσο χρόνο χρειαστεί. Αν, τελικά δεν τα χρησιμοποιήσει  μια γυναίκα, ο Νόμος προβλέπει ότι με την έγγραφη συγκατάθεσή της μπορεί να τα προσφέρει σε άλλη γυναίκα ανωνύμως, μπορεί να τα προσφέρει για έρευνα, ή μπορεί  ακόμη και να ζητήσει να καταστραφούν. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς την έγγραφη συγκατάθεσή της». 

 Το συνολικό κόστος αυτής της διαδικασίας δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο, ανέρχεται συνολικά στο ποσό των 3.000 ευρώ περίπου και περιλαμβάνει την παρακολούθηση της ωοθυλακικής ανάπτυξης με υπερηχογραφήματα και ορμονικές εξετάσεις, την ελαφρά νάρκωση, τη λήψη ωαρίων και την κατάψυξη, ενώ στο τέλος προκύπτει μετά τον πρώτο χρόνο, και ένα μικρό ετήσιο κόστος για την κρυοσυντήρηση, όπως ακριβώς γίνεται και με τα έμβρυα.  Οπωσδήποτε, το χρηματικό κόστος ενδέχεται να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα, προκειμένου μια νεαρή γυναίκα να προχωρήσει χωρίς δεύτερη σκέψη σε αυτήν τη μέθοδο και κρίνεται  απαραίτητο να υπάρξει κάποια μέριμνα από το κράτος, ώστε να έχει πρόσβαση σε αυτήν ευρύτερος αριθμός κοριτσιών.  

Προδιαγραφές ασφάλειας στη φύλαξη ωαρίων 

Η διαδικασία της φύλαξης ωαρίων περιλαμβάνει πολλά βήματα ασφαλείας. Τα σύγχρονα εργαστήρια εξωσωματικής έχουν προγράμματα, τα οποία συνδέουν το ονοματεπώνυμο, τα στοιχεία ταυτότητας, την ημερομηνία γέννησης της γυναίκας, με κωδικούς για κάθε φιαλίδιο που έχει φυλαχτεί, όπως ανέφερε ο καθηγητής του ΑΠΘ.  «Άρα για να γίνει η οποιαδήποτε χρήση τους  πρέπει να είναι παρούσα η γυναίκα, να δώσει άδεια εγγράφως για να χρησιμοποιηθούν, ειδάλλως δεν μπορεί να τα ακουμπήσει κανένας. Υπάρχουν κωδικά στοιχεία που έχουν καθοριστεί από την Ε.Ε. για ιχνηλάτηση του γεννητικού υλικού. Μπορεί η γυναίκα να μετοικήσει να πάει για παράδειγμα από την Ελλάδα στη Γαλλία. Τότε με πιστοποιημένες εταιρίες μεταφορών και με απόλυτη ασφάλεια, τα ωάρια μπορούν να μεταφερθούν στο σημείο που βρίσκεται για να χρησιμοποιηθούν. Όλα αυτά γίνονται με τη χρήση μοναδικών κωδικών που έχουν οριστεί από την ΕΕ» επισήμανε ο κ. Ταρλατζής,. «Το ίδιο πράγμα μπορεί να γίνει για γονιμοποιημένα ωάρια και αυτή είναι η καθημερινή πρακτική που υιοθετήθηκε. Όταν πρόκειται για γονιμοποιημένα ωάρια ο νόμος προβλέπει την τοποθέτηση ενός ή δύο εξ αυτών στη μήτρα της γυναίκας, ενώ τα υπόλοιπα μπορούν να κρυοσυντηρηθούν με βάση τις αποφάσεις του ζευγαριού. Έχουμε πολλά παραδείγματα ζευγαριών, αφού γεννήσουν ένα παιδάκι  με εξωσωματική να έρχονται και να ζητούν να προχωρήσουν και σε δεύτερη εμβρυομεταφορά για να κάνουν και δεύτερο ή και τρίτο παιδάκι. Υπάρχουν ζευγάρια που έχουν κάνει και τρία παιδάκια από μία ωοληψία». 

Πολλά ζευγάρια που αγνοούσαν αυτή τη μέθοδο της εξωσωματικής, ενδεχομένως να στενοχωριούνται σήμερα που έρχονται στο φως όλες οι εξελίξεις της επιστήμης. Οι επιστήμονες επισημαίνουν, ότι μπορεί να γίνουν προσπάθειες και σε μεγαλύτερη ηλικία, όμως οι πιθανότητες επιτυχίας ίσως να είναι μειωμένες. 

«Βάλτε έγκαιρα την απόκτηση παιδιών στο …πρόγραμμα» 

Παρά τα θεαματικά επιτεύγματα της επιστήμης, οι γιατροί συνιστούν στις κοπέλες να βάλουν έγκαιρα στην ατζέντα τους το μείζον θέμα της τεκνοποίησης, δεδομένου ότι η γονιμότητα της γυναίκας μειώνεται με την πρόοδο της ηλικίας. «Αυτό είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο και δυστυχώς είναι μη αντιμετωπίσιμο» υπογράμμισε ο καθηγητής υποβοηθούμενης αναπαραγωγής του Α.Π.Θ. κ. Ταρλατζής. «Από την άλλη πλευρά είναι μεγάλη κατάκτηση το γεγονός, ότι οι γυναίκες σπουδάζουν, κάνουν μεταπτυχιακά, εργάζονται, έχουν καριέρες, οπότε όλα αυτά θα πρέπει να συνεκτιμηθούν. Απλώς η φύση για τη γυναίκα έχει θέσει αυτή την ιδιαιτερότητα και τον περιορισμό, ότι δηλαδή τα ωάριά της εξαντλούνται μέρα με την μέρα,  κάποια στιγμή τελειώνουν, και παράλληλα αρχίζουν να παρουσιάζουν αυτές τις γνωστές χρωμοσωματικές ανωμαλίες. Άρα, θα πρέπει να τα σκεφτούν όλα αυτά σε σχέση με την καριέρα τους, τη ζωή τους, το γεγονός αν έχουν σύντροφο, και να σταθμίσουν τις αποφάσεις τους». 

Εν κατακλείδι, όλες οι κοπέλες πρέπει να ενημερωθούν για την κρυοσυντήρηση, για τον τρόπο που γίνεται και να μάθουν ότι πρέπει να επιλέξουν αυτή τη μέθοδο όσο νωρίτερα γίνεται από άποψη ηλικίας.