Κάταγμα ισχίου: η απειλή των ηλικιωμένων

Σημαντική απειλή για τους ηλικιωμένους αποτελούν τα κατάγματα ισχίου, τα οποία θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους και σημειώνονται κυρίως, λόγω οστεοπόρωσης, μετά από πτώση. Αποτελούν  τη δεύτερη αιτία νοσηλείας ηλικιωμένων σε νοσοκομείο , ενώ τα ¾ των περιστατικών αφορούν στις γυναίκες με μέση ηλικία τα 84 έτη. Η άμεση χειρουργική αντιμετώπιση είναι «μονόδρομος» σε αυτές τις περιπτώσεις, διότι συμβάλλει στην γρήγορη αποκατάστασή τους, ωστόσο τα ποσοστά επιβίωσης δεν είναι ενθαρρυντικά.

Τα κατάγματα ισχίου αποτελούν ένα πολύ συχνό ορθοπαιδικό πρόβλημα και παρουσιάζουν αύξηση, όσο αυξάνεται και η ηλικία, ενώ κάθε χρόνο καταγράφονται 1,3-1,6 εκατομμύρια περιστατικά παγκοσμίως, αριθμός που εκτιμάται ότι θα διπλασιαστεί έως το 2040. Στην Ευρώπη καταγράφονται 500.000 νέα περιστατικά ετησίως, ενώ στην Ελλάδα περίπου 20.000 περιστατικά.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Περιοχικής Αναισθησίας και Θεραπείας Πόνου (ESRA),  το 5%-11% των ασθενών που έχει υποστεί κάταγμα ισχίου χάνει τη ζωή του εντός 30 ημερών μετά τον τραυματισμό, περίπου το 20% πεθαίνει 4 μήνες αργότερα, ενώ το 12%-36% καταλήγει μέσα σε ένα χρόνο μετά το κάταγμα. Αποτέλεσμα ενός τέτοιου κατάγματος είναι η μείωση της λειτουργικότητας του ασθενούς, με το 30% των επιζώντων να χρειάζεται συνεχή φροντίδα.

Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι, αυτό που πρέπει να ληφθεί σοβαρά  υπόψη είναι η συνύπαρξη κι άλλων παθήσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 35% των ηλικιωμένων που έχουν υποστεί κάταγμα ισχίου αντιμετωπίζει καρδιαγγειακά προβλήματα, το 14% αναπνευστικά, το 13% αγγειοεγκεφαλικά, το 9% έχει σακχαρώδη διαβήτη και το 8% κάποια μορφή κακοήθειας. Επίσης το 25% έχει μέτρια νοητική υστέρηση, το 20% βρίσκεται σε κάποιο νοσηλευτικό ίδρυμα και το 50% χρειάζεται βοηθήματα για να μπορέσει να περπατήσει και να κινηθεί ή είναι κλινήρες».

Η άμεση χειρουργική επέμβαση -καλύτερη λύση για τα κατάγματα ισχίου

Μοναδικός τρόπος για να επανέλθει η λειτουργικότητα αυτών των ασθενών είναι να υποβληθούν άμεσα σε χειρουργική επέμβαση. Μάλιστα, όσο πιο γρήγορα χειρουργηθούν, τόσο καλύτερη θα είναι η εξέλιξη της υγείας τους, διότι θα προκύψουν καλύτερα και γρηγορότερα αποτελέσματα, ενώ αναμένεται να είναι μικρότερα και τα ποσοστά μετεγχειρητικών επιπλοκών.

Σύμφωνα με τον κορυφαίο καθηγητή Νέας Υόρκης και Βελγίου κ. Admir Hadzic, ο οποίος θεωρείται από τους «πατέρες» της σύγχρονης περιοχικής αναισθησίας, και Πρόεδρο της NYSORA (New York Society of Regional Anaesthesia,  κατά το παρελθόν η ηλικία λειτουργούσε ως ανασταλτικός παράγοντας για να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση ένας ηλικιωμένος με κάταγμα ισχίου. « Πλέον οι ασθενείς αυτοί πρέπει να χειρουργούνται ανεξαρτήτως ηλικίας διότι έτσι βελτιώνονται τα ποσοστά έκβασης του χειρουργείου. Σε διαφορετική περίπτωση παραμένουν καθηλωμένοι στο κρεβάτι. Επιπλέον είναι σημαντικό να χειρουργούνται εντός 12-24 ωρών μετά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο, ενώ είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις στις οποίες οι γιατροί καθυστερούν την επέμβαση με στόχο τη βελτίωση της κλινικής κατάστασης του ασθενούς πριν το χειρουργείο, η οποία είναι καθοριστική για την τελική έκβασή του», επισημαίνει ο κ. Hadzic.

Για τον ηλικιωμένο είναι αναγκαίο να σηκωθεί γρήγορα και να περπατήσει, διότι όσο είναι κλινήρης κινδυνεύει από πνευμονίες, λοιμώξεις, θρομβώσεις και έλκη κατάκλισης.

Προτιμότερη η τοπική (περιοχική) αναισθησία και όχι η γενική για τους ηλικιωμένους με κάταγμα ισχίου

Στις συγκεκριμένες χειρουργικές επεμβάσεις οι αναισθησιολόγοι μπορούν να επιλέξουν μεταξύ γενικής ή περιοχικής αναισθησίας. Υπάρχει μεγάλο debate για το τι θα επιλέξουν τελικώς, ωστόσο με βάση τα νεότερα δεδομένα, όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής κ. Hadzic  « προκρίνεται η περιοχική αναισθησία, λόγω της μεγάλης ηλικίας των ασθενών, αλλά και των κινδύνων που εγκυμονεί η γενική αναισθησία για τους ίδιους. Πιο συγκεκριμένα, με την περιοχική αναισθησία αποφεύγεται η κατάσταση σύγχυσης και παραληρήματος την οποία εμφανίζουν οι ηλικιωμένοι μετά τη γενική αναισθησία, ενώ δεν διαταράσσεται η ομοιοστασία του οργανισμού, αφού ο ασθενής παραμένει ξύπνιος».

Με την παραπάνω άποψη συμπλέει και ο καθηγητής Αναισθησιολογίας στο Πανεπιστήμιο Stanford  της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ κ. Jan Boublik αναφέροντας ότι με τον τρόπο αυτό   «αποφεύγονται πιθανές πνευματικές διαταραχές για τις οποίες έχει «ενοχοποιηθεί» η γενική αναισθησία, δεν απαιτείται παράταση της νοσηλείας και μειώνεται ο χρόνος ανάρρωσης του ασθενούς. Μειώνονται, επίσης, οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών από λοιμώξεις του αναπνευστικού, που καθηλώνουν δυνητικά τους ασθενείς και αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου των ηλικιωμένων με κάταγμα ισχίου. Ένα από τα πλεονεκτήματα της  περιοχικής αναισθησίας είναι ότι κινητοποιούνται ταχύτερα οι ηλικιωμένοι κι έτσι μειώνεται ο κίνδυνος κατακλίσεων και θρομβοεμβολικών επεισοδίων».

Σύμφωνα με τους διακεκριμένους καθηγητές, όσο ταχύτερα γίνει το χειρουργείο, τόσο γρηγορότερη είναι η αποκατάσταση και άρα η επάνοδος της κινητικότητας του ασθενούς. Σε κάθε περίπτωση καθοριστικό ρόλο παίζει η ευαισθητοποίηση των συγγενών του ασθενούς, οι οποίοι πρέπει να απευθύνονται σε χειρουργό και αναισθησιολόγο για την άμεση αποκατάσταση του κατάγματος»