‘Αγχος: Πότε πρέπει να ζητήσετε βοήθεια;

Το άγχος έχει διαδεχτεί την κατάθλιψη που εθεωρείτο μέχρι πρότινος η «νόσος της εποχής. Πλήττει κυρίως τις γυναίκες σε ποσοστό 62%. Οι αγχώδεις διαταραχές δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές ώστε να το συνειδητοποιήσει ο ασθενής. Αλλά, τι ακριβώς είναι το άγχος;  Ποια είναι τα κλασσικά συμπτώματα για να το αναγνωρίσετε; Πότε πρέπει να ζητήσετε βοήθεια; Και τι ρόλο παίζει στη ζωή μας η ουσιαστική επικοινωνία με τους συνανθρώπους μας; Τις απαντήσεις δίνει η ψυχολόγος Αγγελική- Ελευθερία Ι. Παπασαραντοπούλου στο εμπεριστατωμένο άρθρο που ακολουθεί:

Στην εποχή μας, όπου όλα είναι ρευστά και συνεχώς μεταβάλλονται (οικονομικές/επαγγελματικές συνθήκες, προσωπικές/οικογενειακές σχέσεις, ηθικά/ αξιακά πρότυπα, υγειονομικά δεδομένα), όλο και περισσότεροι άνθρωποι ταλανίζονται από άγχος. Μέχρι πρότινος, νόσος της εποχής εθεωρείτο η κατάθλιψη. Έπληττε αδιακρίτως ανθρώπους όλων των ηλικιών και τάξεων. Την θέση της τώρα έχει πάρει το άγχος, η πλέον συχνή αιτία καταφυγής σε ψυχολόγους και  ψυχιάτρους. Υπολογίζεται ότι 275 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου 4% του παγκόσμιου πληθυσμού, υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές. Οι γυναίκες εμφανίζονται περισσότερο ευάλωτες, με ποσοστό  62%  στον σύνολο των πασχόντων.

Τα κλασσικά συμπτώματα του άγχους

Οι αγχώδεις διαταραχές, μπορεί να έχουν δυσμενείς συνέπειες στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, επιβαρύνοντας την ψυχική, αλλά και την σωματική υγεία. Επειδή, όμως, το άγχος είναι ένας «ύπουλος» εχθρός, συνήθως δεν γίνεται άμεσα αντιληπτός. Κλασσικά συμπτώματα του άγχους είναι μια γενικότερη αίσθηση ανησυχίας, προβλήματα ύπνου (υπνηλία ή αυπνία), προβλήματα σίτισης (υπερφαγία ή ανορεξία), μειωμένη συγκέντρωση, μυϊκός τρόμος/ένταση, εύκολη κόπωση, ταχυπαλμίες, ευερεθιστότητα και γαστρεντερολογικά προβλήματα. Συχνά προκαλεί άλλες σοβαρές νόσους, όπως αυτοάνοσα νοσήματα, καρδιαγγειακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια, και γενικότερη πτώση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τέλος, μπορεί να οδηγήσει σε  συννοσηρότητα με άλλες ψυχικές παθήσεις, όπως κλινική κατάθλιψη ή και άλλες αγχώδεις διαταραχές.

Αναζητώντας την αιτία των συμπτωμάτων, οι άνθρωποι συχνά καταφεύγουν σε παθολόγους ή καρδιολόγους. Είναι δύσκολο εξ αρχής να συνειδητοποιήσουμε πως τα σωματικά συμπτώματα, τα τόσο απτά και έντονα, έχουν ψυχικά αίτια.

Τι είναι όμως στην πραγματικότητα το άγχος;

Η λέξη «άγχος» προέρχεται από το ρήμα «ἄγχω», που στην Αρχαία Ελληνική σημαίνει σφίγγω ή πνίγω (εξ ού και αγχόνη= θηλιά κρεμάλας). Ουσιαστικά, υπεύθυνη για το άγχος είναι η διέγερση του Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος, το οποίο βοηθάει το άτομο να είναι σε εγρήγορση σε περίπτωση κινδύνου, θέτοντάς το σε κατάσταση πάλης ή φυγής, λειτουργώντας έτσι επιβοηθητικά σε περιπτώσεις κρίσεων. Όταν όμως το άτομο δεν βρίσκεται σε κίνδυνο, αλλά βιώνει άγχος, τότε αυτό καθίσταται παθολογικό και δυσχεραίνει την καθημερινότητά του.

Γενεσιουργές αιτίες του άγχους

Οι γενεσιουργές αιτίες του άγχους μπορεί να εντοπίζονται στα παιδικά βιώματα, την γονεϊκή συμπεριφορά, την κληρονομικότητα, τον σύγχρονο τρόπο ζωής κτλ. Ιδίως ο τελευταίος,  θεωρώ πως είναι ο σημαντικότερος παράγων, καθώς ζούμε σε μια εποχή υπερ-πληροφόρησης (κυρίως κουτσομπολιών ή κακών ειδήσεων) και υπερ-καταναλωτισμού. Ζούμε στην εποχή όπου όλοι πρέπει να είναι – ή έστω να δείχνουν – χαρούμενοι, με τα συναισθήματα της λύπης σχεδόν να «ποινικοποιούνται». Δεν έχουμε, πλέον, το δικαίωμα να αναλογιστούμε την ζωή μας; Να λυπηθούμε; Να πάρουμε όσο χρόνο χρειάζεται για να σταθούμε στα πόδια μας;

«Η ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους, αποτελεί θεμέλιο λίθο της ψυχικής υγείας».

Εξίσου πολλές είναι και οι θεραπείες  για τις αγχώδεις διαταραχές, με κυρίαρχες την φαρμακοθεραπεία ή/και την ψυχοθεραπεία. Όμως, η άκριτη υπερ-συνταγογράφηση ψυχοδραστικών φαρμάκων, τα καθιστά εύκολη και αναγκαία συνθήκη, με τους ανθρώπους να αγνοούν πως έτσι δεν πολεμείται η αιτία, αλλά μόνον το σύμπτωμα. Οι εκδηλώσεις του άγχους είναι μια κραυγή της ψυχής ότι κάτι δεν πάει καλά, με τα φάρμακα απλά να την φιμώνουν. «

«Ζούμε στην εποχή όπου όλοι πρέπει να είναι – ή έστω να δείχνουν – χαρούμενοι, με τα συναισθήματα της λύπης σχεδόν να «ποινικοποιούνται»

Η πραγματική θεραπεία έρχεται, όταν ο άνθρωπος προσπαθήσει να δει πέρα από το σύμπτωμα, πιο βαθιά, και απαντήσει σε ερωτήματα, όπως: «Γιατί μου συμβαίνει αυτό;», «Είμαι ευτυχισμένος με την ζωή που κάνω;», «Κάνω κάτι λάθος;», «Τι θα ήθελα να αλλάξω;» κ.ά. Όταν έρθουμε σε επαφή με τον εσώτερο εαυτό μας, αυτόν που πολλές φορές κρατάμε κρυμμένο, τότε είμαστε πολύ κοντά στην αλλαγή.

Στην μείωση του άγχους συμβάλλει αποφασιστικά και η ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους, που αποτελεί θεμέλιο λίθο της ψυχικής υγείας. Η σύνδεση μαζί τους και η εμπιστοσύνη προς αυτούς, προσφέρουν τις βάσεις για μια ήρεμη ζωή.

Πώς αντιμετωπίζεται το άγχος

Παρά, λοιπόν, τις δυσμενείς επιπτώσεις του στην καθημερινότητά μας, το άγχος μπορεί να αντιμετωπιστεί. Αν ζητήσουμε βοήθεια εγκαίρως, μπορούμε όχι μόνο να μειώσουμε τα  συμπτώματα, αλλά να φτάσουμε σε ένα βαθύ επίπεδο αυτογνωσίας, συνειδητοποιώντας τί πραγματικά θέλουμε από την ζωή μας και απομακρύνοντας αυτά που μας στερούν την ψυχική μας ηρεμία – πράγμα που απαιτεί θέληση, συνειδητοποίηση και θάρρος!

Ό,τι κι αν συμβαίνει στην ζωή μας, όσο δυσοίωνο κι αν βλέπουμε το μέλλον, ας έχουμε πάντοτε στο μυαλό μας το «Εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα». Ας τα αφήνουμε όλα στην πρόνοια του Θεού˙ κανένας δεν θέλει το καλό μας περισσότερο  από Αυτόν.

Μάλιστα, αν αντιμετωπίσουμε την δυσκολία μας με τέτοιον τρόπο, και μπούμε στην διαδικασία να διερευνήσουμε τον ψυχικό μας κόσμο και την ζωή μας, ανασυνθέτοντας τα ελλειμματικά σημεία, με εμπιστοσύνη στον Θεό, τότε όχι μόνο δεν είναι αρνητικό, αλλά το άγχος μπορεί να ιδωθεί ακόμη και ως δώρο. (*Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Σύνδεσμος” της Χριστιανικής Στέγης Καλαμάτας).