Η επιληψία θεραπεύεται στο 70% των ασθενών

Η επιληψία θεραπεύεται στο 70% των ασθενών
Τετάρτη 02 Οκτωβρίου 2024 Ρεπορτάζ: Ελένη Ρανδζή

«Το 70% των ασθενών με επιληψία δεν εκδηλώνει τις κρίσεις της νόσου και ζει μια φυσιολογική ζωή. Πρόκειται για μία εγκεφαλική διαταραχή η οποία είναι αντιμετωπίσιμη, με το μεγάλο αυτό ποσοστό των ασθενών να ελέγχονται απόλυτα, με αποτέλεσμα να διαπρέπουν επαγγελματικά και να καταλαμβάνουν σημαντικές θέσεις στην κοινωνία».

Αυτό τόνισε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συλλόγου Επιληψίας (ΠΕΣΕ), νευρολόγος-επιληπτολόγος κ. Αθανάσιος Κοβάνης στο πλαίσιο του 18ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Επιληψίας το οποίο ολοκλήρωσε τις εργασίες του με επιτυχία στην Θεσσαλονίκη.

«Το 20% των ασθενών μπορεί να λαμβάνει δύο φάρμακα, πολλοί λίγοι εξ’ αυτών και τρία, αλλά παρουσιάζουν αραιές κρίσεις και ζουν επίσης μια φυσιολογική ζωή. Ένα 10% είναι τα άτομα που εκδηλώνουν συχνές κρίσεις, έχουν κι άλλες συννοσηρότητες, και τις περιπτώσεις αυτές τις μελετάμε για εναλλακτικές θεραπείες μεταξύ των οποίων και η χειρουργική της επιληψίας» υπογράμμισε ο κ. Κοβάνης.

Οι μορφές κρίσεων που οι επιστήμονες τις ονομάζουν εστιακές πάντα μελετώνται ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει κάποια αιτία που τις προκαλεί. «Οι ασθενείς υποβάλλονται σε αξονική και μαγνητική τομογραφία και προχωράμε σε λεπτομερέστερες εξετάσεις» εξήγησε ο πρόεδρος του ΠΕΣΕ. «Αυτό το 10% των ασθενών πάει σε ειδικά κέντρα και κάνει λεπτομερέστατη αξιολόγηση ώστε να δούμε από πού προέρχεται το «βραχυκύκλωμα» στον εγκέφαλο και αν μπορούν να παρέμβουν χειρουργικά. Στις χειρουργικές επεμβάσεις συνεχώς υπάρχει πρόοδος. Διότι όλες οι εξετάσεις θα δείξουν κάτι. Όσο η ποιότητα των εξετάσεων γίνεται καλύτερη τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχεις να βρεις και να προγραμματίσεις τη χειρουργική αντιμετώπιση σωστά».

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή αντιμετώπιση της επιληψίας, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΠΕΣΕ, είναι  η σωστή διάγνωση, σωστή θεραπεία, όχι μόνο των κρίσεων αλλά και όλων των προβλημάτων που προκαλούν οι κρίσεις από τις λεγόμενες συννοσηρότητες και να φροντίζουμε το άτομο με επιληψία όσο μπορούμε καλύτερα».

Αναγκαία θεωρείται επίσης η ενημέρωση του γενικού πληθυσμού για την εξάλειψη της κοινωνικής προκατάληψης σχετικά με την ασθένεια. «Η επιληψία δεν είναι κάτι το οποίο δεν πρέπει να προσεγγίζουμε  Δεν ισχύει ότι πιστεύαμε διαχρονικά μέσω πολλών αιώνων, αλλά πρόκειται για μια εγκεφαλική διαταραχή η οποία είναι αντιμετωπίσιμη  κατά το μεγαλύτερο ποσοστό» σημείωσε ο κ. Κοβάνης.

Οι νέες διαγνωστικές μέθοδοι  

Στην αλματώδη επιστημονική πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια με τα διαθέσιμα  τεχνολογικά μέσα που έχουν στη φαρέτρα τους οι ειδικοί γιατροί, για τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση εστιακών φλοιϊκών δυσπλασιών στον εγκέφαλο, που σχετίζονται με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης φαρμακοανθεκτικών επιληπτικών κρίσεων, αναφέρθηκε κατά την ομιλία του ο κ. Κυριάκος Γαργάνης, νευρολόγος- επιληπτολόγος του Κέντρου Επιληψίας της Κλινικής Άγιος Λουκάς Θεσσαλονίκης.

«Οι μέθοδοι απεικόνισης του εγκεφάλου για την ανακάλυψη μικρών επιληπτογόνων βλαβών έχουν βελτιωθεί και τα αποτελέσματα είναι καλύτερα συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια ως προς την αντιμετώπιση και τα ποσοστά ύφεσης των περιστατικών» τόνισε ο κ. Γαργάνης και πρόσθεσε : «Η χειρουργική έχει επίσης βελτιωθεί, οι νευροχειρουργοί είναι καλύτερα εκπαιδευμένοι και έχουν περισσότερα εργαλεία στη διάθεσή τους, όπως κι εμείς οι νευρολόγοι που κάνουμε τις προεγχειρητικές εκτιμήσεις και λαμβάνουμε περισσότερες πληροφορίες από τους γενετιστές, σχετικά με το αν υπάρχει κάποια γονιδιακή βλάβη στον ασθενή».

Βάση της διερεύνησης, σύμφωνα με τον κ. Γαργάνη, αποτελούν οι βιντεο-εγκεφαλικές καταγραφές. «Ο ασθενής, όπως είπε ο ίδιος, συνδέεται σε ένα σύστημα μακρόχρονης λήψης βιντεο-εγκεφαλογραφήματος και υπό παρακολούθηση κάμερας καταγράφουμε τις κρίσεις του. Στο εγκεφαλογράφημα βλέπουμε τις περιοχές από τις οποίες έρχονται οι κρίσεις και άλλα ανώμαλα σήματα που λαμβάνουμε, για την διάγνωση και τον εντοπισμό της επιληπτογόνου εστίας καθώς και των χαρακτηριστικών της επιληψίας».

Ο πρόεδρος ΠΕΣΕ κ. Αθανάσιος Κοβάνης απένειμε το βραβείο “Ιπποκράτης” στον καθηγητή Emilio Perucca του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης για την προσφορά του στην ιατρική.

Ακολουθεί η μαγνητική τομογραφία που δείχνει μια συνολική κατάσταση της εικόνας του εγκεφάλου από πλευράς δομικής παθολογίας, αν υπάρχουν δομικές βλάβες, πόσο εκτεταμένες είναι, και σε ποιες περιοχές εντοπίζονται. Αν από αυτό το πακέτο εξετάσεων προκύπτουν ενθαρρυντικά στοιχεία για να διατυπώσουμε επιπλέον υποθέσεις για το τι έχει ο άρρωστος, πάμε σε πιο εξειδικευμένα διαγνωστικά μέσα όπως η λειτουργική μαγνητική τομογραφία, το συνδυασμένο εγκεφαλογράφημα με λειτουργική μαγνητική τομογραφία, η τομογραφία pet μια μέθοδος διερεύνησης για το πώς κατανέμεται ο μεταβολισμός της γλυκόζης στον εγκέφαλο. Οι περιοχές που υπολειτουργούν φαίνονται εύκολα στην τομογραφία pet, κι όταν είναι χαμηλή η κατανάλωση γλυκόζης υποπτευόμαστε ότι υπάρχει βλάβη» εξήγησε ο κ. Γαργάνης.

Οι εστιακές δυσπλασίες στον εγκέφαλο είναι βλάβες που προκαλούν συχνά φαρμακοανθεκτικές κρίσεις. Σύμφωνα με τον γνωστό νευρολόγο- επιληπτολόγο, «είναι συχνότερες στην παιδική ηλικία και «αποτελούν την πρώτη αιτία που οδηγούν τα παιδιά σε χειρουργείο λόγω της ανθεκτικότητας και σοβαρότητας των κρίσεών τους. Στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι βλάβες προερχόμενες από γονιδιακά αίτια, δηλαδή από μεταλλάξεις των γονιδίων. Αυτά τα πληροφορούμαστε τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερο».

Το ιδιαίτερα ενθαρρυντικό γεγονός είναι ότι στα επόμενα χρόνια εκτός από τις χειρουργικές μορφές αντιμετώπισης αυτών των βλαβών θα υπάρχουν και ειδικότερες γονιδιακές θεραπείες. Αν αναλογιστεί κανείς την πρόοδο που έχει συντελεστεί την προηγούμενη δεκαετία ίσως στα επόμενα 15 με 20 χρόνια να έχουμε αποτελέσματα σε πρακτικό και θεραπευτικό επίπεδο.

Η επιληψία μπορεί να εμφανιστεί από την πρώτη έως την τελευταία μέρα της ζωής του ανθρώπου. «Συνήθως εμφανίζεται στα παιδιά, είπε ο κ. Γαργάνης, και έπειτα κάνει ένα δεύτερο ‘’peak’’ σε μεγαλύτερες ηλικίες μετά τα 60-65 έτη λόγω των φθορών που υφίσταται ο εγκέφαλος με το πέρασμα της ηλικίας. Είναι επίκτητες λόγω της φθοράς των ιστών ή άλλων βλαβών όπως τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, οι όγκοι, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, τα σύνδρομα άνοιας τα οποία έχουν αυξημένο επιπολασμό σε μεγαλύτερες ηλικίες».

Τρόπος πρόληψης της επιληψίας δεν υπάρχει, όπως διευκρίνισε ο γνωστός νευρολόγος-επιληπτολόγος της Κλινικής Άγ. Λουκάς « γι΄ αυτό και η τακτική που ακολουθούμε μέχρι τώρα είναι να ξεκινάμε θεραπεία όταν ξεκινήσουν να εμφανίζονται κρίσεις. Πολλές φορές αφήνουμε και μία κρίση χωρίς μόνιμη θεραπεία ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες, που δείχνουν πρόγνωση ότι θα υποστεί ξανά κρίση. Στη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που εμφανίζουν επιληπτικές κρίσεις χορηγείται αγωγή άμεσα».

Χειρουργικές επεμβάσεις γίνονται αν το επιτρέπει η γενικότερη κατάσταση του ασθενούς.

Γονιδιακή διερεύνηση της επιληψίας και στοχευμένη θεραπεία

Στη γενετική της εστιακής φλοιϊκής δυσπλασίας, δηλαδή στην εξακρίβωση  του προβλήματος στο DNA που μπορεί να έχει ένα παιδί, ή ένας ενήλικας που εμφανίζει τη συγκεκριμένη εγκεφαλική βλάβη με αποτέλεσμα την εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων της επιληπτικής εγκεφαλοπάθειας, αναφέρθηκε κατά την ομιλία της η κα Αθηνά Βέρβερη, ιατρός γενετίστρια-παιδίατρος του Τμήματος Γενετικής Σπάνιων Νοσημάτων του Νοσοκομείου «Παπαγεωργίου» Θεσσαλονίκης.

« Αν η επιληψία διαπιστωθεί κατόπιν μαγνητικής τομογραφίας ότι οφείλεται  σε μια συγκεκριμένη δυσπλασία του εγκεφάλου, διερευνούμε ποιο στοιχείο από το DNA του παιδιού έχει προκαλέσει αυτή τη βλάβη» τόνισε η κα Βέρβερη. « Είναι σημαντική η διερεύνηση αυτή διότι, ανάλογα με το τι μπορεί να συμβαίνει στο DNA παρέχεται και διαφορετική αντιμετώπιση για το παιδί με στοχευμένες θεραπείες. Αυτές οι θεραπείες καταπολεμούν ακριβώς το γενεσιουργό πρόβλημα του DNA προκειμένου να βοηθήσουμε το παιδί και να το θεραπεύσουμε με την κατάλληλη εξατομικευμένη αγωγή, η οποία είναι σαφώς πιο αποτελεσματική από το να χορηγήσουμε γενικά φάρμακα κατά της επιληψίας».

Ο δεύτερος λόγος που γίνεται η εξέταση του DNA είναι «για να γνωρίζουν οι γονείς  αν πρόκειται για κάτι που μπορεί να συμβεί σε άλλο μέλος της οικογένειας, δηλαδή στο δεύτερο παιδάκι τους» υπογράμμισε η κα Βέρβερη. «Αυτό θα σημαίνει ότι και το αδελφάκι του μπορεί να έχει το ίδιο γενετικό πρόβλημα, άρα θα έχει επιληψία, και τα συνοδά προβλήματα της ασθένειας. Επίσης ο ίδιος ο ασθενής θα γνωρίζει, αν τα δικά του τα παιδιά μπορεί να έχουν επιληψία όταν γεννηθούν λόγω του ίδιου προβλήματος στο DNA». Ο γονιδιακός έλεγχος γίνεται είτε από το αίμα, είτε από ιστό του εγκεφάλου που θα ληφθεί μετά το χειρουργείο, από σάλιο, ή δέρμα, ή από βιοψία εγκεφάλου ώστε να βρεθεί η μετάλλαξη που έχει προκαλέσει το πρόβλημα.

Σύμφωνα με την γενετίστρια ιατρό του «Παπαγεωργίου» η επιληψία μπορεί να εμφανιστεί και από τη βρεφική ηλικία με σπασμούς, ενώ σε μεγάλο ποσοστό οι εστιακές δυσπλασίες στον φλοιό του εγκεφάλου έχουν υπόβαθρο στο DNA.

Το Young Epilepsy Section Ελλάδας

Πυρετώδεις είναι οι προετοιμασίες για την ίδρυση του Young Epilepsy Section (YES) της Ελλάδας, έναν νέο φορέα υπό την εποπτεία του ΠΕΣΕ που θα συνδέσει όλους τους νέους επαγγελματίες που ασχολούνται με επιληψία.

«Στο YES της Ελλάδας θα συμμετάσχουν όλοι οι επαγγελματίες που ασχολούνται με την επιληψία και θα αφορά νέους μικρότερους των 40 ετών, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια networking, και mentorship για καθοδήγηση σε νεώτερους που έχουν επιλέξει το ίδιο αντικείμενο» τόνισε η κα Παναγιώτα Τσαλουχίδου νευρολόγος-επιληπτολόγος, επιστημονικός συνεργάτης της Β’ Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής στο Αττικό Νοσοκομείο Αθήνας.

Το YES Ελλάδας θα αποτελέσει μέλος του παγκόσμιου δικτύου  επιληψίας International League Against Epilepsy και του αντίστοιχου πανευρωπαϊκού όπου κάθε χώρα εκπροσωπείται από τους δικούς της εκπροσώπους.

«Κάθε χώρα έχει τοπικούς εκπροσώπους στο παγκόσμιο δίκτυο, τοπικό network ώστε να μπορούν νέοι επαγγελματίες που θέλουν να ασχοληθούν με την επιληψία να μπορούν να συνδέονται,  να ανταλλάσσουν επιστημονικές απόψεις, να οργανώνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια με τους πιο seniors τους, ώστε να προάγουν την ανάπτυξη, την εκπαίδευση, την καριέρα τους στον τομέα της επιληψίας και απώτερο σκοπό την καλύτερη περίθαλψη των ασθενών με επιληψία» υπογράμμισε η κα Τσαλουχίδου.

Απεύθυνε επίσης ανοιχτή πρόσκληση σε όσους νέους επαγγελματίες ασχολούνται με την επιληψία να επικοινωνήσουν μαζί της μέσω του ΠΕΣΕ, ενώ σύντομα θα ανακοινωθεί και ένα email επικοινωνίας. «Το Δεκέμβριο θα γίνει ένα online zoom meeting για όσους δείξουν ενδιαφέρον και είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι να ξεκινήσουμε το Young Epilepsy Section της Ελλάδας» επισήμανε η κα Τσαλουχίδου.

Το YES δεν απευθύνεται μόνο σε γιατρούς αλλά και σε νοσηλευτές, φροντιστές ασθενών, φοιτητές και όλους όσοι δραστηριοποιούνται γύρω από την επιληψία. Αυτή τη στιγμή έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον περίπου 30 επαγγελματίες. Θα ακολουθήσει η επίσημη καταγραφή, καθορισμός των στόχων και η οργάνωση σε ομάδες εκπαίδευσης, έρευνας και η διασύνδεση με τα αντίστοιχα τμήματα YES των άλλων χωρών της Ευρώπης, αλλά και παγκοσμίως.

Αν δεν το διαβάσατε...